نشریه زمین شناسی مهندسی

---

دشت‌‌های فامنین، کبودرآهنگ و قهاوند در شمال استان همدان واقع شده که ضخامت رسوبات سفره آب‌دار آن به حدود ۱۰۰-۷۰ متر می‌رسد و در سال‌های اخیر فروچاله‌‌های بزرگ و خطرناکی در این منطقه به وجود آمده است. بر مبنای حفاری‌های انجام شده در دشت و بیرون زدگی‌های پیرامون آن، سنگ بستر منطقه از آهک‌های الیگومیوسن تشکیل شده و بر اساس بررسی‌های صحرایی، اندازه‌‌گیری سیستم‌‌های درز و شکاف، بررسی مقاطع نازک، وضعیت حفاری و آب‌دهی چاه‌ها، نتایج حاصل از آزمایش‌های شیمی آب و برآورد پارامتر‌هایی چون اندیس اشباع، اندیس پایداری، میزان دی‌اکسیدکربن آزاد محلول و فشار اولیه گاز دی‌اکسیدکربن حاکم بر سیستم مشخص می‌شود که سنگ بستر منطقه پدیده کارستیفیکاسیون را تحمل نموده و در آن ساختار درون کارست به وجود آمده که وجود پدیده‌‌های مطلوبی همچون آب‌دهی زیاد چاه‌های حفر شده در سنگ بستر و پدیده نامطلوبی چون وقوع فروچاله‌‌ها ناشی از وجود ساخت کارست در سنگ بستر منطقه بوده و برای جلوگیری یا کاهش نرخ وقوع فروچاله‌‌ها باید از کف‌کنی چاه‌ها در سنگ بستر جلوگیری

---

.آلودگی خاک‌ها با هر کدام از فرآورده‌های نفتی باعث تغییر در ویژگی‌های زمین‌شناسی مهندسی خاک‌ها شده و رفتار خاک‌ها را تغییر می‌دهد. در این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر آلودگی ناشی از گازوییل بر فرسایش‌پذیری خاک‌ها، محدودۀ انبار نفت همدان انتخاب گردید و به این منظور از دستگاه شبیه‌ساز باران استفاده شد. براساس نتایج حاصل از بررسی‌های صحرایی و آزمایشگاهی، سه لایه خاک در محدودۀ بررسی شده وجود دارد که مطابق رده‌بندی یونیفاید در ردۀ SM قرار دارند و دارای مقادیر بسیار بالای آهک، یعنی ۱۵/۸۵%  در لایۀ بالایی، ۱۶/۶۲% در لایۀ میانی و ۷۲/۸۸% در لایۀ پایینی هستند. تعیین ویژگی‌های زمین‌شناسی مهندسی نمونه‌ها با انجام آزمایش‌های تعیین درصد رطوبت، دانه‌بندی و هیدرومتری، کلسی‌متری، تعیین G_S، حدود آتربرگ، تراکم استاندارد، برش مستقیم و مقاومت فشاری تک‌محوری روی نمونه‌های غیرآلوده و آلوده به گازوییل انجام شد. برای بررسی اثر ویژگی‌های زمین‌شناسی مهندسی نمونه‌های غیرآلوده و آلوده به گازوییل بر فرسایش‌پذیری با استفاده از دستگاه شبیه‌ساز باران، از شیب‌های ۱۰، ۲۰، ۳۰ و ۴۰ درجه، شدت بارش مشابه با میانگین شدت بارش منطقه و تراکم خاک با رطوبت بهینه استفاده شد. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که آلودگی ناشی از گازوییل باعث کاهش مقادیر پارامترهای مقاومتی خاک‌های منطقۀ بررسی شده و این کاهش مقادیر پارامترهای مقاومتی، خود باعث افزایش فرسایش‌پذیری خاک‌های آلوده نسبت به خاک‌های غیرآلوده شده است. بدین صورت که حداکثر مقدار فرسایش در سه لایۀ خاک در ۱۹ و ۱۵ درصد گازوییل تقریباً ۳ برابر مقدار فرسایش در حالت غیرآلوده است.